درباره زیتون

 
 

درباره زیتون

 
درختی با پیام صلح

زیتون OLIVE
با نام علمی Olea europaea

 

اهمیت زیتون

زیتون از قدیمی ترین گیاهان شناخته شده ای است که به عنوان یکی از منابع مهم غذایی به شمار رفته و نقش موثری در تامین سلامتی، پیشگیری و کنترل بیماری های ناشی از ناراحتی های گوارشی، سیستم گردش خون و قلبی عروقی دارد. در ادیان مختلف از زیتون به عنوان درخت مقدس و مبارک نام برده شده است. روغن زیتون در حال حاضر به عنوان یکی از منابع اصلی تأمین کننده چربی ها در تغذیه انسان در بسیاری از کشورهای اروپایی به ویژه در حوزه دریای مدیترانه است.
مصرف سرانه روغن زیتون در جهان ۵۰۰ گرم، در یونان ۲۰ کیلوگرم، در بعضی از کشورهای اروپایی 1۰ کیلوگرم و در ایران ۱۵۰ گرم می باشد و سرانه مصرف کنسرو آن در جهان ۳۰۰ گرم و در ایران حدود ۶۰۰ گرم است.
کشت زیتون امروزه در اغلب نقاط جهان به سرعت در حال افزایش است، به طوری که هم اکنون برنامه توسعه آن در کشورهایی مانند چین که هیچگونه سابقه زیتون کاری نداشته اند نیز در دست اجراست.
در ایران نیز با توجه به اينکه روغن های نباتی با مصرف سرانه 16.5 کیلوگرم، یکی از مهم ترین اقلام خوراکی در سبد مصرفی خانوارهای ایرانی محسوب می شود و بیش از ۸۵ درصد ماده اولیه این صنعت (روغن خام) از طریق واردات تامین می گردد.
شناسایی و بهره برداری از گنجینه های ژنتیکی زیتون کشور و ترویج کشت و صنعت زیتون در اقلیم های مستعد، زمینه را برای کاهش وابستگی به خارج از کشور فراهم خواهد نمود.

پیشینه زیتون در ایران

زیتون یکی از قدیمی ترین منابع غذایی بشر است که با پیدایش تمدن های اولیه انسانی استفاده از آن نیز رواج پیدا کرده است. مبدأً پیدایش این درخت را عده ای منطقه زاگرس در ایران و برخی نیز سوریه، فلسطین و آسیای صفیر می دانند که بعدها به یونان، ایتالیا و اسپانیا، در قرن شانزدهم به آمریکا و در قرن بیستم به چین و استرالیا راه یافته است. در حال حاضر مراکز عمده کشت زیتون در اطراف دریای مدیترانه می باشد. براساس مستندات موجود قطعاً زیتون در دوره های مختلف جزء محصولات عمده تولیدی ایران بوده است.
شناسایی درختان کهنسال زیتون در نقاط مختلف کشور، مسیر غرب به شرق رشته کوه زاگرس از سرپل ذهاب و گیلانغرب در استان کرمانشاه تا جیرفت در استان کرمان و تک درختان زیتون موجود در شهرستان مراوه تپه استان گلستان در همسایگی کشور ترکمنستان بیانگر پراکنش زیتون در میکرو کلیمای (خرد اقلیم) مناطق مستعد اسکان جمعیت در ایران قدیم بوده است.
در آثار باستانی دوره هخامنشیان و نقش برجسته های دیواره کاخ آپادانا، در صف مراسم بارعام (مربوط به ولایات مختلف که هر یک بهترین تولیدات خود را بعنوان هدیه برای پادشاه به همراه دارند) نمایندگان غرب ایران شاخه و گل زیتون به دست دارند که احتمالا بیانگر تولید زیتون در آن منطقه بوده است. در کتاب شاهنامه فردوسی اشعار فصل پادشاهی خسرو انوشیروان، بیانگر تصمیم حاکم وقت مبنی بر انجام استعداد یابی برای توسعه باغ زیتون و همچنین دلیلی بر تولید انبوه میوه زیتون در آن زمان می باشد به طوری که وقتی تولید محصول کشاورزان بیش از حد متوسط بوده، معافیت مالیاتی بعنوان جایزه شامل حال کشاورزان می شده است:
گزیت رز بارور شش درم      به خرما ستان بر همین بد رقم
ز زیتون و جوز و ز هر میوه دار      که در مهرگان شاخ بودی به بار
ز ده بن درمّی رسیدی به گنج      نبوید جز این تا سر سال رنج
در سفرنامه ناصرخسرو در توصیف شهر ارجان که هم اکنون منطقه شمالی بهبهان است، آمده است: "ارجان شهری بزرگ است و در او بیست هزار مرد بود و بر جانب مشرقی آن رودی آب است که از کوه درآید و به جانب شمال آن رود چهار جوی عظیم بریده اند و آب میان شهر به در برده که خرج بسیار کرده اند و از شهر بگذرانیده و آخر شهر بر آن باغ ها و بستان ها ساخته و نخل و نارنج و ترنج و زیتون بسیار باشد. "
براساس اسناد وزارت مالیه دوره قاجار، وقتی پادشاه قاجار قصد استقراض از دولت روسیه برای تامین هزینه سفر به روسیه و اروپا را داشته است، در قبال ۴۰۰۰ تومان قرض، محصول ۴ سال باغ های زیتون منطقه رودبار استان گیلان به عنوان سند وثیقه مبادله می شود و در طی ۴ سال، سربازان محصول باغ ها را جمع آوری و تحویل نمایندگان کشور روسیه می دادند و به جای آن دولت هر سال وجه محصول سالیانه را به کشاورزان پرداخت می کرده است.
سطح زیر کشت زیتون در ايران و جهان
بر اساس آمار های به دست آمده از سازمان خوار و بار جهانی (FAO) و شورای بین المللی زیتون (IOC) در سال 2010 سطح زیر کشت باغ های زیتون جهان 10800000 (ده میلیون و هشتصد هزار) هکتار بوده که ایران با 110000 هزار  هکتار سطح زیر کشت که ۴۸۰۰۰ هکتار آن بارآور می باشد، مرتبه شانزدهم را در بین کشورهای تولید کننده زیتون داراست، همچنین میزان تولید میوه زیتون در جهان ۱۸ میلیون تن در سال گزارش شده که ایران با تولید ۱۰۲ هزار تن میوه نیز در رتبه شانزدهم قرار گرفته است. افزايش سطح توسعه باغ ها ی زیتون جهان بیانگر اراده کشورهای زیتون خیز برای توسعه باغ های جدید به صورت مستمر می باشد به طوریکه تولید روغن زیتون در جهان طی پانزده سال اخیر (۱۹۹۵-۲۰۱۰) بیش از ۴ برابر شده است.
لازم به ذکر است که هشتاد درصد باغ های زیتون جهان به صورت دیم می باشند، ولی آنچه حائز اهمیت است اختلاف عملکرد بین باغات با توجه به میزان بارندگی سالیانه است. به عنوان نمونه، کشور تونس با متوسط بارش سالیانه (۲۰۰-۲۷۰) ميلی متر دارای یک میلیون و پانصد هزار هکتار باغ زیتون دیم میباشد که بر اساس آمار اعلام شده سازمان خوار و بار جهانی (FAO) متوسط عملکرد آنها حدود 400 کیلوگرم در هکتار است، از سوی دیگر کشور ایتالیا با بیش از یک میلیون هکتار باغ دیم و متوسط بارندگی سالیانه 800 میلی لیتر، دارای متوسط عملکرد حدود ۲۷۰۰ کیلو گرم در هکتار می باشد.
در کشور ایران علیرغم قدمت دیرینه کشت زیتون، تا قبل از سال 1372 جز در منطقه رودبار و طارم که از روغن زیتون برای پخت و پز خود استفاده می نمودند در سایر مناطق و استان های کشور این روغن چندان شناخته شده نبود و عموما برای مصارف دارویی و سالاد مورد استفاده قرار می گرفت. اما هم اکنون با اجرای برنامه ها و فعالیت های دفتر طرح زیتون وزارت جهاد کشاورزی، سطح زیر کشت زیتون در ایران به حدود ۱۱۰ هزار هکتار در ۲۶ استان کشور رسیده است که از این میزان ۴۸ هزار هکتار آن بارده می باشد و با تولید سالانه بیش از ۱۰۲ هزار تن دانه زیتون و 5000 تن روغن زیتون و بیش از 40000 تن سایر فرآورده های زیتون در مسیر توسعه و ترویج این محصول با ارزش گام نهاده است.
 
برگرفته از کتاب "اطلس زیتون ایران"

زیتون
درختی با پیام صلح

درخت زیتون، به ویژه شاخه زیتون، جایگاه مهمی در ذهن زنان و مردان دارد. در گذشته زیتون نه تنها نشانی از صلح، بلکه نمایان‌گر ثروت و وفور کشور بود؛ حمل شاخه‌های آن در جشن‌های بزرگ یونان، افشاندن زیتون وحشی برای قهرمانان المپیک، تاج زیتون فاتحان رومی در مراسم استقبال، و مواردی که سواره‌نظام‌ها در بازدیدهای امپراتوری همانند هدیه‌های نمادین صلح بکار می‌بردند (دوران بربرها) که فقط با پیروزی حفظ می‌شدند. تاج زیتون، شاخه‌ای از درخت زیتون است که بدور حلقه‌ای پیچیده شده و در بازی‌های باستانی المپیک یونان به قهرمان اعطا می‌شده ‌است. در المپیک ۲۰۰۴ آتن سنت اهدای تاج زیتون تجدید شد و به همراه مدال طلا به قهرمانان اعطا شد.
کبوتری که یک شاخه‌ی زیتون در منقارش باشد، به عنوان سمبل جهانی وحدت و صلح شناخته شده است. ریشه‌ی این سمبل به داستان کشتی نوح برمی‌گردد. بر اساس این داستان، وقتی سیل فروکش کرد، کبوتری که شاخه‌ای از زیتون به منقار داشت به سوی کشتی آمد که نشانه‌ی آزادی و صلح بود. شاخه زیتون در پرچم سازمان ملل متحد نیز به عنوان نماد صلح استفاده شده‌ است.


 
 
 
 

ساعات کار

شنبه تا پنج شنبه ۷:۳۰ الی ۱۵

آدرس

مشهد: فاز یک شهرک صنعتی ، خیابان تلاش شمالی ۵/۴ ، پلاک ۲۵۸

تهران: سی متری جی، (شهید علی بختیاری)، پلاک۶۵۶، واحد همکف

گلستان: شهرستان مینودشت، شهرک صنعتی مینودشت

تلفن تماس

۰۵۱۳۵۴۱۰۲۹۱